دانلود جزوه سنگ نوشته اوراتویی چلیپا در ماکو

در اوایل قرن نهم قبل از میلاد بدنبال خلاء سیاسی ناشی از فروپاشی قدرت‌هیتی، اقوام آناتولی برای ایجاد یک مرکزیت نظامی و سیاسی، بمنظور مقابله با آشوریان که برای بدست آوردن چوب و فلزات به این منطقه حمله‌می‌کردند، با یکدیگر متحد شده و دولت اورارتو را تشکیل دادند. در جزوه سنگ نوشته اوراتویی چلیپا در ماکو ابتدا سنگ نوشته معرفی و سپس رسم الخط آن بررسی و در ادامه با نمونه های مشابه مقایسه می شود.

جزوه سنگ نوشته اوراتویی چلیپا در ماکو:

در اواخرقرن نهم قبل از میلاد قدرت اقتصادی، سیاسی و فرهنگی اورارتو افزایش‌یافت و قسمتی از سرزمین ماننا در حوزه دریاچه ارومیه به متصرفات‌ اورارتو پیوست. تحقیقات تاریخی نشان می‌دهند که نفوذ اورارتوها درشمال غرب ایران دلایل ژئواستراتژیک داشته و برای مقابله با گسترش‌اقتدار آشوریان صورت می‌گرفته است.

به بیان دیگر شمالغرب ایران بدلیل‌دارا بودن موقعیت ژئواستراتژیک بعنوان مکمل امنیتی برای آشوریان واورارتوها حائز اهمیت بوده و بهمین دلیل پیوسته بخشی از استراتژی نظامی‌این دولتها را تشکیل میداده است.

کتیبه‌های‌بر جای مانده از دولت اورارتو در شمالغرب ایران اسناد بسیار با ارزشی‌در مطالعه تحول اندیشه سیاسی و حتی تاریخ سیاسی منطقه عرضه می‌کنند. سهم‌اصلی در توسعه شهرسازی حصاردار ایران نیز به عهده معماران اورارتویی‌است.

سنگ‌نبشته اورارتویی منقوش به چلیپا:

ابعاد اين سنگ نوشته ۸۰ در ۱۲۰ سانتی متر و متن آن ۱۶ سطر است. اين سنگ نوشته مربوط به آرگيشتی دوم (۶۸۵-۷۳۰ ق. م) پادشاه اورارتو و به مناسبت پيروزی در جنگ و تسخير سرزمينهای آرهوفشولو، بوقو، گيردو، گيتوهانی، توايشدو، روتومنی، نوشته شده است. در کنار این کتیبه باستانی قلعه ای به نام قلعه رازلیق قراردارد که به تدریج با انباشته شدن تلی از خاک بر روی آن مدفون گشته است.

ترجمه بخش هایی از متن كتيبه چنين است:

” به حول و قوه خالدی، آرگيشتی روساهينی می گويد: من به سرزمين آرهو لشكر كشيدم. من سرزمين اولوشو و سرزمين بوقو را تسخير كردم. من تا كنار رودخانه مونا رسيدم و از آنجا بازگشتم.

من سرزمين های گيردو، گيتوهانی و توايشيدو را تسخير كردم. شهر روتومنی را من گرفتم. سرزمين هايی را كه من تسخير كردم تحت باج خود قرار دادم. اين قلعه ها را كه من به زور گرفتم دوباره برقرار ساختم. من آن را آرگيشتی، (يعنی رعيت آرگيشتی) ناميدم.”

سنگ نوشته اوراتویی چلیپا:

سنگ های بسیار مزین به چلیپا در ارمنستان و ترکیه به دست آمده است که بر روی کتیبه میخی و به ویژه کتیبه اورارتویی نقر می شدند که تعدادی از آنها تا کنون شناسایی و مورد پژوهش قرار گرفته اند.

تاکنون نمونه ای مشابه در ایران شناسایی نشده بود. به تازگی کتیبه ای میخی که به دلیل نقش کردن صلیب بر آن آسیب فراوان دیده در ماکو به دست آمده و نگارندگان بررسی و پژوهش بر آن را انجام داده اند.

سمت راست تخته سنگ انتهای کتیبه میخی باستانی است ولی از سمت چپ شکسته شده است و بدین ترتیب کتیبه میخی نیمه یا قسمت های نایافته ای دارد. رویه آن که صلیبی در زمانی نامشخص بر آن نقش شده کتیبه ای آشوری بوده و فقط چند نشانه از آن کتیبه باقی مانده است.

در پشت تخته سنگ فقط یک نشانه به طور واضح دیده می شود. رسم الخط نشانه های میخی نشان می دهد که این کتیبه در زمانی میان حدود 800 تا 700 ق.م توسط اورارتوها نوشته شده است. در این نوشته ابتدا این سنگ نوشته معرفی و سپس رسم الخط آن بررسی و در ادامه با نمونه های مشابه مقایسه می شود.